سم‌ و مکانیسم‌های کنترل نماتد در باغات ایران: انتخاب، کاربرد و نکات ایمنی

نماتدها یکی از مهم‌ترین آفات کشاورزی و باغی هستند که می‌توانند خسارات زیادی به گیاهان وارد کنند. این موجودات ریز، که عمدتاً در خاک زندگی می‌کنند، قادر به تخریب ریشه‌ها و کاهش توان جذب آب و مواد مغذی توسط گیاهان هستند. در این مقاله، به بررسی انواع سموم و مکانیزم‌های کنترل نماتد در باغات ایران، انتخاب سم مناسب، نحوه مصرف صحیح آن‌ها و نکات ایمنی خواهیم پرداخت.

نماتدها در واقع کرم‌های ریزی هستند که در خاک زندگی می‌کنند و در مراحل مختلف رشد گیاهان باعث آسیب به ریشه‌ها می‌شوند. این موجودات می‌توانند به گیاهان آسیب‌های جدی وارد کنند، به طوری که میزان عملکرد و کیفیت محصول را به شدت کاهش دهند.

1.نماتدهای ریشه‌خوار: این نماتدها در ریشه گیاهان زندگی می‌کنند و به آن‌ها آسیب می‌زنند. این آسیب می‌تواند باعث کاهش جذب آب و مواد مغذی گیاه و در نتیجه کاهش رشد و محصول شود.

2.نماتدهای گلوکود: این نوع نماتدها در سطح خارجی ریشه‌ها قرار دارند و می‌توانند باعث ایجاد زخم‌ها و ترک‌هایی در ریشه‌ها شوند.

3.نماتدهای ریشه‌لگنی: این نماتدها در داخل ریشه‌ها نفوذ کرده و باعث پوسیدگی و آسیب به ریشه‌های گیاهان می‌شوند.

نماتدها به طور کلی از گیاهان تغذیه کرده و باعث ایجاد زخم‌هایی در ریشه‌ها می‌شوند که موجب کاهش توان جذب مواد مغذی و آب توسط گیاهان خواهد شد. این آسیب‌ها می‌توانند منجر به کاهش مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و آفات دیگر شوند.

1. سموم شیمیایی برای کنترل نماتدها

یکی از راه‌های متداول برای کنترل نماتدها در باغات استفاده از سموم شیمیایی است. سموم شیمیایی مختلفی برای کنترل نماتدها وجود دارند که به طور عمده به دو دسته سموم خاکی و سموم ریشه‌ای تقسیم می‌شوند.

این سموم به خاک افزوده می‌شوند و به طور مستقیم بر روی نماتدهایی که در خاک زندگی می‌کنند تأثیر می‌گذارند. از این سموم معمولاً قبل از کشت یا در مراحل اولیه رشد گیاهان استفاده می‌شود. از نمونه‌های معروف سموم خاکی می‌توان به فومازین و متیل بروماید اشاره کرد.

•فومازین: این سم در خاک پخش شده و نماتدها را از بین می‌برد. فومازین معمولاً برای کنترل نماتدهای ریشه‌خوار مؤثر است.

•متیل بروماید: این سم به طور معمول برای ضدعفونی خاک قبل از کاشت استفاده می‌شود و قادر به از بین بردن اکثر گونه‌های نماتد است.

این سموم به ریشه گیاهان زده می‌شوند و می‌توانند به طور مستقیم به نماتدهایی که در ریشه‌ها زندگی می‌کنند، آسیب برسانند. از سموم ریشه‌ای معمولاً در زمان ظهور علائم نماتدی در ریشه گیاه استفاده می‌شود. یکی از این سموم معروف تیودیکارب است که برای نماتدهای ریشه‌لگنی مؤثر است.

2. مکانیزم‌های بیولوژیکی برای کنترل نماتدها

علاوه بر سموم شیمیایی، استفاده از مکانیزم‌های بیولوژیکی یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای کنترل نماتدها در باغات است. این روش‌ها شامل استفاده از میگوی‌های مفید و قارچ‌های بیولوژیکی است که به طور طبیعی نماتدها را کنترل می‌کنند.

•میگوهای مفید: این موجودات کوچک در خاک زندگی می‌کنند و از نماتدها تغذیه می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به طور طبیعی جمعیت نماتدها را کاهش دهند.

•قارچ‌های بیولوژیکی: برخی از قارچ‌ها مانند بوفریا و ترکلودرم می‌توانند به طور طبیعی نماتدها را از بین ببرند. این قارچ‌ها به صورت طبیعی در خاک موجود هستند و با تولید سموم خاص به کنترل نماتدها می‌پردازند.

3. کشت‌های چرخشی و کشت گیاهان مقاوم به نماتد

یکی از روش‌های پیشگیری از رشد نماتدها، کشت‌های چرخشی و استفاده از گیاهان مقاوم به نماتدها است. گیاهان خاصی وجود دارند که به طور طبیعی مقاوم به نماتدها هستند و می‌توانند در مقابله با این آفات مؤثر باشند. برخی از این گیاهان شامل گلرنگ و توفو هستند که می‌توانند در مقابله با نماتدها نقش مؤثری ایفا کنند.

استفاده از سموم شیمیایی برای کنترل نماتدها نیاز به دقت فراوان دارد. در این بخش به بررسی نکات ایمنی در استفاده از این سموم خواهیم پرداخت:

1.پوشیدن لباس ایمنی: هنگام کار با سموم شیمیایی، باید از لباس‌های ایمنی شامل دستکش، ماسک، و عینک محافظ استفاده کرد.

2.استفاده در زمان مناسب: سموم باید در زمان مناسب و با دقت به گیاهان اعمال شوند. استفاده زیاد یا کم‌تر از حد مورد نیاز می‌تواند باعث کاهش کارایی سم شود.

3.رعایت فاصله زمانی قبل از برداشت محصول: برای جلوگیری از باقی‌ماندن سموم در محصول نهایی، باید فاصله زمانی بین استفاده از سم و برداشت محصول رعایت شود.

4.آبیاری پس از استفاده از سم: پس از استفاده از سموم، بهتر است خاک آبیاری شود تا سم به عمق خاک نفوذ کند و تأثیر بیشتری بگذارد.

نماتدها یکی از مهم‌ترین آفات باغات ایران هستند که می‌توانند به گیاهان آسیب زیادی وارد کنند. استفاده از سموم شیمیایی و مکانیزم‌های بیولوژیکی به‌عنوان دو روش اصلی کنترل نماتدها در باغات مطرح است. با رعایت نکات ایمنی و انتخاب سموم مناسب، می‌توان از اثرات منفی این آفات جلوگیری کرد و بازده محصولات باغی را افزایش داد.